آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 418 |
| تعداد مقالات | 3,360 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,526,585 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,293,058 |
تحلیل بنمایهشناختی دیوان ابواسحاق حلاج اطعمۀ شیرازی، با تکیه بر دو مؤلفۀ ساختارگرایانه | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| مقاله 6، دوره 6، شماره 3، مهر 1404، صفحه 125-150 اصل مقاله (559.22 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2024.10142.1225 | ||
| نویسندگان | ||
| نوشین مهرآهنگ1؛ نعمت الله ایرانزاده* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| گونۀ ادبی طنز از قدیمترین میراث مکتوب ادب فارسی، همچون سرمایۀ فرهنگی سرزمینهای فارسیزبان و فرهنگ نوشتاری فارسی، حضوری پررنگ و کموبیش پیوسته داشته است. این امر مطالعه و بررسی آن را با رویکردهای گوناگون ناگریز میکند. یکی از رویکردهای ممکن، یافتن بنمایگان بهمنزلۀ اجزایی از ساختار متن و سپس ترسیم شبکۀ بنمایگانی بهمنزلۀ روابط میان اجزای ساختار است. مطالعۀ بنمایگان، برای دستیابی به ابربنمایهها و چیرگی آنها، شناختی تازه را از متن میسر میکند. گستردگی و انعطاف ماهیت بنمایه ظرفیت مطلوبی برای تحلیل متن به دست میدهد. بنمایه عنصر تکرارشوندۀ متن است، مشروط بر آنکه این تکرار بسنده و نیز دلالتمند باشد. این عنصر میتواند یک واژه، نماد، تصویر، شگرد ادبی و... باشد. در این پژوهش بنمایههای حامل طنز در دیوان ابوسحاق اطعمۀ شیرازی استخراج، طبقهبندی و با کمک منابع اسنادی و کتابخانهای، به روش توصیفی- تحلیلی بررسی شدند. در انتها، «بزرگنمایی و برجستهسازی امر خوردن» بهعنوان ابربنمایۀ حامل طنز در متن به دست آمد که بنمایگان متعددی زیرمجموعۀ آن قرار دارند. این بنمایگان عبارتاند از: روابط بینامتنی (نقیضهپردازی، تضمین، تلمیح)، تیپسازی راوی، واژگان مرتبط با عشق، اصطلاحات عرفانی برای خوراکیها، تصویرپردازی، انسانانگاری، گفتگو، مناظره، شطحبافی، حماسی جلوه دادن خوردن، نام خوراکیها در محل ردیف، استفادۀ فراگیر از واژگان مرتبط، تشبه به ادبیات تعلیمی، تقدسبخشی به خوردن، نظم سلسلهمراتبی خوراکیها و عنوانهای طنزآمیز. کنش این بنمایگان و تراکم آنها در متن در نهایت منتهی به برجسته سازی مفهوم «خوردن» و مفاهیم وابسته می شود. | ||
| کلیدواژهها | ||
| طنزپژوهی؛ بنمایهشناسی؛ موتیفشناسی؛ سبکشناسی معنیشناختی؛ دیوان اطعمه | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، بابک (1370). ساختار و تأویل متن، چاپ دوازدهم، تهران: مرکز.
اسدی، علیرضا؛ سلیمانی مقدم، داود (1401). «جوانب طنز و نقیضه در کلیات بسحق اطعمه»، فصلنامۀ پژوهشهای ادبی، 77، 9-38. https://doi.org/10.2634/Lire.19.77.9
پورجوادی، نصرالله (1354). «بسحق اطعمه را بیشتر بشناسیم»، یغما، 320، 109-113.
تودوروف، تزوتان (1392). نظریۀ ادبیات، مترجم: عاطفه طاهایی، چاپ دوم، تهران: دات.
تقوی، محمد؛ دهقان، الهام (1388). «موتیف چیست و چگونه شکل میگیرد؟»، فصلنامۀ نقد ادبی، 8، 7-32.
حافظ شیرازی، شمسالدین محمد (1362). دیوان حافظ، مصحح: پرویز ناتل خانلری، تهران: خوارزمی.
خواجوی کرمانی، کمالالدین محمود (1336). دیوان اشعار، مصحح: احمد سهیلی خوانساری، تهران، کتابفروشی محمودی و بارانی.
داد، سیما (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم، تهران: مروارید.
دهخدا، علیاکبر (1377). لغتنامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رستگار فسایی، منصور (1381). «بسحق اطعمۀ شیرازی و سعدی»، فصلنامۀ سعدیشناسی، 5، 20-71.
رستگار فسایی، منصور (1385). «طنز بسحق اطعمه»، فصلنامۀ قند پارسی، 35، 125-142.
سعدی شیرازی، مشرفالدین مصلح (1361). غزلیات، مصحح: حبیب یغمایی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
سلاجقه، پروین (1401). از این باغ شرقی، تهران: فرهنگ معاصر.
سلاجقه، پروین (1395). «جستاری تحلیلی در کارکرد موتیفهای آشنا و آشناییزدا در داستانهای کودک و نوجوان»، دوفصلنامۀ مطالعات ادبیات کودک، 14، 127-148.
شمیسا، سیروس (1397). نقد ادبی، چاپ چهارم، تهران: میترا.
شیرازی، ابواسحاق (1382). کلیات بسحق اطعمۀ شیرازی، مصحح: منصور رستگار فسایی، تهران: میراث مکتوب با همکاری بنیاد فارسشناسی.
صفا، ذبیحالله (1364). تاریخ ادبیات در ایران، جلد4، تهران: فردوس.
صفوی، کورش (1383). «نگاهی به نظریۀ حوزههای معنایی از منظر نظام واژگانی زبان فارسی»، فصلنامۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 40، 1-11.
صفوی، کورش (1395). فرهنگ توصیفی مطالعات ادبی، تهران: علمی.
طایفی، شیرزاد ؛ موسوی، نعیمه (1399). «نقد ترامتنی جلد اول تاریخ جهانگشای جوینی»، پژوهشنامۀ متون ادبی دورة عراقی، 1(2). 47-66. https://doi.org/10.22126/ltip.2023.9330.116
فتوحی رودمعجنی، محمود (1389). بلاغت تصویر، چاپ دوم، تهران: سخن.
مکاریک، ایرنا ریما (1384). دانشنامه نظریههای ادبی معاصر، مترجم: مهاجر، مهران و نبوی، محمد، تهران: آگه.
موسوی رضوی، میر سعید (1397). «شرح چیستی ساختارگرایی با اتکا به آرای سوسور، لوی استروس و پراپ و واکاوی ردپای تفکر ساختارگرا در نظریههای معاصر ترجمه»، دوفصلنامۀ پژوهش ادبیات معاصر جهان، 78، 551-568.
نامور مطلق، بهمن (1386). «ترامتنیت: مطالعة روابط یک متن با دیگر متنها»، پژوهشنامۀ فرهنگستان هنر، 56، 83-98.
نظام قاری، محمود (1359). دیوان البسه، چاپ محمد مشیری، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 282 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 41 |
||