آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شمارهها | 418 |
| تعداد مقالات | 3,358 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,525,141 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,292,007 |
بررسی بازتاب سماع، در آیینه عرفانِ سنایی، عطّار و مولوی با رویکرد شریعت | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| مقاله 4، دوره 6، شماره 4، دی 1404، صفحه 75-104 اصل مقاله (531.57 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2024.11100.1295 | ||
| نویسندگان | ||
| ایمان جهانی1؛ ناهید عزیزی* 2؛ حجت اله غ منیری2 | ||
| 1دانشجوی دکتری گروه زبان وادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران. | ||
| 2استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| عرفان، نگرشی هنرمندانه به جهان هستی و عبادت عاشقانة خداوند به عنوان معشوق ازلی، ابدیست. از آغاز شکلگیری تصوّف و عرفان در فرهنگ اسلامی بسیاری از آداب، مقدّمات، مبانی و اصطلاحات، میان اهل طریقت و متشرّعان مورد مناقشه قرار گرفته است. اگر چه، مدّعیان شریعت و طریقت همواره بر آن بودهاند که به حقیقت واصل شوند، امّا گاه، اختلافات دینی، فرقهای و حتّی فردی، موجب گردیده است که از حقیقت به دور افتند. از جمله مواردی که بر آنها اجماع صورت نپذیرفته، مقامات، احوال، ذِکر و سماع است. سماع در میان سالکان طریقت و روندگانِ شریعت، همواره مورد اختلاف بوده است و در طول تاریخ تصّوف و عرفان، هرگز به توافق نرسیدهاند. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی، با مراجعه به اسناد و منابع معتبر کتابخانهای، بازتاب سماع را از دیدگاه عارفانه سنایی، عطّار و مولوی مورد بررسی قرار داده و به این نتایج دست یافته است که سنایی، با پیروی از اندیشههای عالِمان شریعت، سماع و شور و حال را ناپسند دانسته و به تقبیح آن پرداخته است. امّا عطّار و مولانا به پیروی از اهل طریقت، سماع را همانند مستحبّات دینی، مورد اقبال قرار داده و بر این باور بودهاند که سماع، به شرط پرهیز از ابتذال و بیاخلاقی، میتواند موجب تقرّب گردد. دیگر این که اگر سماع با «حال» همراه باشد، باعث ارتقاء روحی و نشاط درونی سالک میگردد و چنانچه با متعلّقات حرام و شایبههای هوس آمیخته گردد، موجب غَلَیانِ دیو شهوت خواهد شد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| شریعت؛ طریقت؛ سماع؛ سنایی؛ عطّار؛ مولوی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم، خطّ عثمان طه.
نهجالبلاغه، (1394). ترجمه: سیدعلی موسوی گرمارودی، انتشارات قدیانی.
اشرف زاده، رضا، (1374). گزیده منطقالطیر یا مقامات طیور. شیخ فریدالدّین محمّد عطار نیاشبوری، تهران: انتشارات اساطیر.
افلاکیعارفی، شمس الدین احمد، (1401). مناقب العارفین. انتشارات دوستان.
بهبهانی (کرمانشاهی)، محمدعلی، (1370).خیراتیه در ابطال طریقه صوفیه. قم: موسسه علامه مجدد وحید بهبهانی.
حافظ، شمسالدین محمد، (1380).دیوان حافظ. به کوشش مجید حمیدا، تهران: انتشارات حمیدا.
حائری، محمّدحسن، (1374)، متون عرفانی فارسی. تهران: کتاب ماد، وابسته به نشر مرکز.
حاکمی، اسماعیل، (1371). سماع در تصوّف. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حرعاملی، محمدبن حسن، (1386). نقدی جامع بر تصوف. مترجم: عباس جلالی، چاپ دوم، قم: انتشارات انصاریان.
چیتیک، ویلیام، (1388). من و مولانا. ترجمه شهابالدّین عبّاسی، تهران: انتشارات مروارید.
دهخدا، علیاکبر، (1373). لغتنامه. تهران: انتشارات روزنه.
سجادی، سیدضیاءالدین، (1387). مقدمهای بر مبانی عرفان و تصوف. چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات سمت.
سجادی، سیدجعفر، (1383)، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. چاپ هفتم، تهران: انتشارات طهوری.
سعدی، ابومحمدشرف الدین، (1320).کلیات سعدی. تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: چاپخانه بروخیم.
سنایی، مجدودبنآدم، (1387). حدیقهالحقیقه و شریعه الطریقه. تصحیح: مدرس رضوی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
سنایی، مجدودبنآدم،(1383). حدیقهالحقیقه و شریعه الطریقه.تصحیح: مدرس رضوی، چاپ ششم، تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
صفّار، محمّد بن حسن، (بیتا). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد (ص). ج 1، قم: المکتبه الحیدریه
عطارنیشابوری، فریدالدین محمدبن ابراهیم، (1362). تصحیح: احمد خوشنویس، چاپ اول، تهران: کتابخانه سنایی.
عطارنیشابوری، فریدالدین محمدبن ابراهیم،(1374). دیوان عطّار.، به اهتمام تقی تفضُلّی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
عطائیاصفهانی، علی، (1396). زندگانی چهاده معصوم صلوات الله و سلامه علیهم.، چاپ دوم، قم: انتشارات آیین دانش.
غزالی، محمدبن محمد (ابوحامد)، (1330). کیمیای سعادت.تصحیح احمد آرام، چاپ دوم، تهران: کتابخانه چاپخانه مرکزی.
غزالی، محمدبن محمد (ابوحامد)،(1376). احیاءعلوم الدین. مترجم: مویدالدین محمد خوارزمی، به کوشش حسین خدیو جم.
فرخیسیستانی، ابوالحسنعلی، (1311). دیوان حکیم فرخیسیستانی. تصحیح علی (عبدالرسولی)، بیجا، مطبع مجلس.
فروزانفر، بدیعالزمان، (1389). شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدّین. محمد عطار نیشابوری، تهران: انتشارات زوّار.
قمیشیخصدوق، ابوجعفر محمدبن علیالحسین، (1367). من لایحضرهُ الفقیه. مترجم: محمدجواد غفاری، قم: انتشارات صدوق.
کاشانی، عزّالدین محمود، (1394). مصباحالهدایه و مفتاحالکفایه. تصحیح: جلالالدین همایی، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات سخن، نشر هما.
کلینی، محمدبن یعقوب، (1387). الکافی. ج 6، قم: دارالحدیث.
مجلسی، محمدباقر، (1392). بحارالانوار الجامعه الدرر اخبار ائمه الاطهار علیهم السلام. گروه مترجمان نهاد کتابخانههای عمومی کشور، ج 46، تهران: نهاد کتابخانههای عمومی کشور، موسسه انتشارات کتاب نشر.
مدرسی، محمدعلی، (1386). سماع. عرفان و مولوی، چاپ اول، قم: انتشارات انصاریان.
مصلایییزدی، میرزا علی اکبر؛ مدرسییزدی، سیدجواد، (1375). نقدی بر مثنوی. قم: انتشارات انصاریان.
مقدساردبیلی، احمدبن محمد، (1330). حدیقه الشیعه. تصحیح: صادق حسنزاده با همکاری علیاکبر زمانینژاد، چاپ سوم، قم: انتشارات انصاری.
مکارمشیرازی، ناصر، (1380). برگزیده تفسیر نمونه. ج 3، چاپ دهم، تهران: دارالکتب الاسلمیه.
مولوی، جلالالدین محمد، (1386). مثنوی معنوی. تصحیح: عبدالکریم سروش، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
مولوی، جلالالدین محمد،(1393). کلیات شمس تبریزی. تصحیح: بدیعالزمان فروزانفر، چاپ چهارم، تهران: انتشارات بهنود.
نجمالدین کبری، احمدبنعمر، (1390). آداب الصوفیه و السایر الحایر. تصحیح: مسعود قاسمی، تهران: طهوری. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 137 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 8 |
||