تعداد نشریات | 23 |
تعداد شمارهها | 400 |
تعداد مقالات | 3,168 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,944,846 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,040,905 |
بررسی روششناسی تطبیقی در نظریۀ زمینهای و قابلیت آن در خلق نظریه | ||
کرسی های نظریه پردازی و نوآوری در علوم انسانی | ||
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 شهریور 1404 | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/tbih.2025.11725.1032 | ||
نویسندگان | ||
مجتبی اسلامی1؛ رضا صفری شالی* 2 | ||
1دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسایل اجتماعی ایران، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران | ||
2دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
این نوشتار از طریق مطالعه اسنادی تک نگاری و بررسی تطبیقی در چارچوب روششناسی کیفی، نظریه زمینهای را از منظر صاحبنظرانی مانند «گلیزر»، «استراوس و کوربین» و «چارمز» با هدف شناسایی و سنخشناسی رویکردهای مطرح این حوزه مورد بررسی قرار میدهد. مقاله حاضر به نوعی یک بررسی علمی است که به یکی از مهمترین رویکردهای روشی در چارچوب پارادایم تفسیری و استراتژی استقرایی (به مثابه قیف وارونه برعکس استدلال قیاسی و پارادایم اثباتی) در عرصه علوم انسانی پرداخته و به تبیین قابلیت آن در خلق و ظهور نظریه میپردازد. نظریه زمینهای این قابلیت را دارد که به جای آنکه به اثبات نظریههای موجود در هر حوزه اجتماعی بپردازد، با شناخت واقعیت موجود در هر جامعه فرضیه، مقولات جدید و حتی نظریههای جدیدی منطبق با آن جامعه (متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی) خلق کند. به عبارتی اهتمام روششناسی نظریه زمینهای بر تولید و ساخت نظریه از متن واقعیات، اطلاعات، دادههای موجود در جامعه مورد مطالعه است. در این روش، مطالعه در عرصه واقعیت آغاز شده تا نظریه از درون دادههایی که گردهآوری شده، پدیدار شود. در نوشتار حاضر علاوه بر قابلیت خاص نظریه زمینهای با رویکرد اکتشافی، به بررسی موارد متشابه و متفاوت رویکردهای صاحبنظران در حوزه های مختلف (هستی شناختی، معرفت شناختی، نوع انجام مصاحبه، چگونگی جمع آوری دادهها، ارزیابی کیفیت پژوهش مراحل کدگذاری، چگونگی ظهور یافتهها و نحوه ارائه یافته و خلق نظریه) بیان گردید تا بتوان به تشریح و تحلیل قابلیتهای آن با تأکید بر بیان عمیق از واقعیات با هدف شناخت و فهم از جامعه پرداخت. | ||
کلیدواژهها | ||
نظریۀ زمینهای؛ روش کیفی؛ بررسی تطبیقی؛ رویکرد استقرایی؛ معرفت شناسی | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3 |