آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 402 |
| تعداد مقالات | 3,183 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,955,761 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,048,505 |
تاریخ نگاری آخرت گرا و سنت های الهی در آثار تقی الدین احمد مقریزی | ||
| کرسی های نظریه پردازی و نوآوری در علوم انسانی | ||
| دوره 2، شماره 2، مهر 1403، صفحه 77-93 اصل مقاله (376.33 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/tbih.2025.11616.1027 | ||
| نویسنده | ||
| امیرحسین حاتمی* | ||
| دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین، ایران. | ||
| چکیده | ||
| تاریخنگاری آخرتگرا مبتنی بر سنتهای الهی مذکور در قرآن یکی از گرایشها و گونههای تاریخنگاری اسلامی است. این گرایش در آثار برخی از مورخان مسلمان دیده میشود. در میان مورخان متمایل به این گرایش تقیالدین احمد مقریزی از تاریخ‌نگاران بزرگ قرن هشتم و نهم هجری چهرهای شاخص است. مقریزی نویسنده برخی از بزرگترین آثار تاریخنگارانه در تاریخ مصر و جهان اسلام است. او نه تنها مقدمه‌های آثارش، بلکه هر جایی که لازم بوده، در لابه‌لای سطور بسیاری از آثار و مکتوبات خود، به نظرگاه‌ها و اندیشه‌هایش در مورد مفهوم و معنای تاریخ، روششناسی تاریخی و نقد تاریخی اشاره کرده است. با این وصف در این مقاله تلاش می شود به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که تاریخ در اندیشه تاریخ نگارانه مقریزی چه معنا و مفهومی دارد؟ بر مبنای یافته های پژوهش مقریزی نگرشی قرآنی، آخرت گرا و به شدت دینی نسبت به تاریخ دارد و آثارش را بویژه حول محور «سنتهای الهی» مذکور در قرآن نگاشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مقریزی؛ تاریخنگاری؛ قرآن؛ سنتهای الهی؛ آخرت‌گرایی | ||
| مراجع | ||
|
ابن العماد العکری الحنبلی، عبد الحی بن أحمد بن محمد (1413/ 1993). شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، حققه عبد القادر الأرناؤوط و محمود الأرناؤوط، دمشق و بیروت: دار ابن کثیر
ابن تغری بردی (بی تا). المنهل الصافی، بی جا: مکتبه شامله
ابن خلدون، عبد الرحمن (1366). مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران: علمی و فرهنگی
روحالهی امیری، و زهرا؛ الویری، محسن (1398). «تقابل یا تطابق دیدگاه کلامی بر اندیشه تاریخی، بررسی موردی دیدگاه تقیالدین علی مقریزی»، مطالعات تاریخ اسلام، دوره 11، شماره 40، 35-54. Doi: 20.1001.1.22286713.1398.11.40.1.4
حمزۀ‌بن حسن اصفهانی (1346). تاریخ پیامبران و شاهان (سنی ملوک الارض و الانبیاء)، ترجمۀ جعفر شعار، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
خوارزمی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1389). مفاتیح العلوم، ترجمه سید حسین خدیوجم، تهران: علمی و فرهنگی.
روحالهی امیری، زهرا؛ آیینهوند، صادق (1391). «معرفت تاریخی و عینیت تاریخ از نظرگاه مقریزی»، تاریخ اسلام، سال سیزدهم، شماره 52، صفحات 7-36.
روحالهی امیری، زهرا؛ آیینهوند، صادق (1393). «روششناسی مقریزی در سنجش و گزینش دادههای تاریخی»، پژوهشنامه تاریخ اسلام، دوره 1، شماره 16، صفحات 33-47.
السخاوی، شمس الدین محمد بن عبد الرحمن (بیتا). الضوء اللامع لأهل القرن التاسع، بیروت: منشورات دار المکتبه الحیات.
صدر، سیدمحمدباقر (1381). سنتهای تاریخ در قرآن، ترجمه سیدجمال الدین موسوی، تهران: تفاهم.
صدیقی، عبدالحمید (1366). تفسیر تاریخ، ترجمه جواد صالحی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
عزالدین، محمد کمال الدین (1410هـ/1990). المقریزی مؤرخاً، قاهره: عالم الکتب.
غلامی دهقی، علی (1391). «تحلیل اجتماعی بحرانهای اقتصادی از دیدگاه مقریز و تطبیق آن با آیات قرآن کریم»، پژوهشهای زبانشناختی قرآن، سال اول، شماره 2، صفحات 79-94.
غلامی دهقی، علی (1389). اقتصاد جامعه و مدیریت در تاریخ نگری مقریزی به ضمیمه متن و ترجمه کتاب إغاثه الاُمه بکشف الغُمّه، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
مصطفی الزیاده، محمد (1971). دراسات المقریزی (مجموعه أبحاث)، قاهره، المکتبه العربیه تصدرها الهیئه المصریه العامّه للتألیف و النشر
مصطفی زیاده، محمد (1949 م). المورخون فی مصر فی القرن الخامس عشر المیلادی، القاهره: لجنه التألیف و الترجمه و النشر.
المقریزی، تقی الدین احمد بن علی (1420هـ/2000). الذهب المسبوک فی ذکر من حجّ من الخلفاء و الملوک، تحقیق و تعلیق جمال الدین الشیال، القاهره، مکتبه الثقافه الدینیه.
المقریزی، تقی الدین احمد بن علی (بی تا). امتاع الأسماع بما للرسول من الابناء و الاموال و الحفده و المتاع، صححه و شرحه محمود محمد شاکر،ط2، قاهره: لجنه التألیف و الترجمه و النشر.
مقریزی، تقی الدین احمد (1389). إغاثة الاُمه بکشف الغُمّه، ترجمه و مقدمه علی غلامی دهقی، مندرج در کتاب اقتصاد، جامعه و مدیریت در تاریخ نگری مقریزی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
المقریزی، تقی الدین، رسائل المقریزی (1419هـ/1998). معرفه ما یجب لآل البیت النبوی من الحق علی من عداهم، تحقیق رمضان البدری و احمد مصطفی قاسم، القاهره: دارالحدیث.
المقریزی، أبی العباس تقی الدین أحمد (1422/ 2001). إتعاظ الحنفا بأخبار الأئمه الفاطمیین الخلفا، تحقیق محمد عبد القادر أحمد عطا، الجزء الأول، بیروت، دار الکتب العلمیه.
المقریزی، تقی الدین احمد (1412هـ). درر العقود الفریده فی تراجم الأعیان المفیده، تحقیق محمد کمال الدین عزالدین علی، بیروت: عالم الکتب.
المقریزی، تقی الدین احمد (1422/ 2002م). المواعظ و الاعتبار فی ذکر خطط و الآثار، تحقیق أیمن فؤاد سید، لندن، الطبعه الأولی: مؤسسه الفرقان للتراث الاسلامی
مقریزی، علامه (1383). ستیز و دشمنی بنی امیه و بین هاشم و پیامدهای آن، ترجمه محمد باقر مدرس بستان آبادی، تهران،: نشر بین الملل و امیرکبیر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1 |
||