آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 402 |
| تعداد مقالات | 3,182 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,955,718 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,048,467 |
بررسی آشکارشدن مخالفت حکم ظاهری با حکم واقعی و آثار آن | ||
| کرسی های نظریه پردازی و نوآوری در علوم انسانی | ||
| دوره 2، شماره 2، مهر 1403، صفحه 95-112 اصل مقاله (488.69 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/tbih.2025.11525.1026 | ||
| نویسنده | ||
| فاطمه رجایی* | ||
| گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران. | ||
| چکیده | ||
| امتثال احکام با اتیان «مأمور به» توسط مکلف طبق اجزا و شرایطی که در آن معتبر است، محقق شده و موجب سقوط تکلیف می‌شود. تمام اقسام احکام شرعی؛ اعم از حکم واقعى اوّلى، ثانوى و ظاهرى باید امتثال گردد. اما ازآنجایی‌که درباره ثبوت ملازمه بین امتثال تکالیف طبق امر اضطرارى یا ظاهرى و بین کفایت آن از امر واقعى اوّلى اختلاف وجود دارد؛ لذا ضروری است که تحقیق جامعی درباره آن انجام شود. این نوشتار به شیوه توصیفی ـ تحلیلی همراه با گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای به مسئله پرداخته است. باتوجه‌به نظر اصولیان شیعه که خطاى مجتهد در استنباط حکم شرعى از ادلّۀ آن را ممکن مى‌دانند؛ تقسیمبندی دیگری بر اساس نظرات اصولیان متأخر ارائه داده و به این پرسش‌ها پاسخ داده است. اگر مکلف، «مأمور به» را طبق حکم اضطراری انجام دهد سپس اضطرار رفع شود، کفایت از حکم واقعی می کند یا خیر؟ با کشف خطا در مفاد حکم ظاهرى به‌دست‌آمده از اماره یا اصل، آیا اعمال انجام‌گرفته طبق آن حکم، کفایت مى‌کند و نیاز به اعاده و قضا نیست یا کفایت نمى‌کند؟ و در نهایت به این نتیجه رسیده است که اولاً امتثال امر واقعى ثانوى (حکم اضطراری) مطلقاً از امر واقعى اوّلى مجزی است. ثانیاً در صورت مخالفت حکم ظاهری با حکم واقعی یقینی برخلاف نظر مشهور علمای اصول بر اساس چگونگی ثبوت حکم ظاهری، سببیت و حکومت ادله حکم ظاهری بر واقعی، حکم ظاهری مجزی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اماره؛ اصل؛ اجزا؛ حکم اضطراری | ||
| مراجع | ||
|
ابن فارس، احمد بن فارس (۱۴۰۴). معجم مقاییس اللغه هارون. عبدالاسلام محمد، الحوزه العلمیه قم، مکتب الاعلام الاسلامی: مرکزالنشر.
اصفهانى نجفى، محمد تقى بن عبدالرحیم (1429 ق). هدایة المسترشدین. چاپ دوم، قم: دارالفکر.
اصفهانی، محمد حسین (۱۴۱۸ق). نهایه الدرایه فی شرح الکفایه. ج1و 2، قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث.
انصاری، شیخ مرتضی (1411). فرائد الاصول(رسائل). چاپ اول، قم: اسماعیلیان.
آخوند خراسانی، سید محمد کاظم (1410). کفایة الاصول. قم: اسماعیلیان.
آشتیانی، محمدحسن بن جعفر (۱۴۲۹ق). بحر الفوائد فی شرح الفرائد. بیروت: موسسه التاریخ العربی عاملی.
آملى، میرزا هاشم (1405 ق). تقریرات الأصول. چاپ اول، تهران: بی نا.
بروجردی، حسین (1361). نهایه الاصول. گردآورنده حسینعلی منتظری، چاپ اول قم: دارالفکر.
تبریزی، موسی بن جعفر (۱۳۷۸ق). اوثق الوسائل فی شرح الرسائل. قم: دارالمعارف الاسلامیه.
جوهری، اسماعیل‌بن حماد (1368). الصحاح. چاپ اول، بیروت: موسسه حلبی.
حکیم، محمدتقی(1979). اصول العامه للفقه المقارن. قم: موسسه آل البیت(ع).
خمینی، روح الله (1380). الرسائل‌العشرة. تهران: عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
خوئی، ابوالقاسم (۱۳۶۷ق). اجود التقریرات فی الاصول.تحقیق المصطفوی، قم: بی نا.
روحانى، محمد (1413). منتقى الأصول. چاپ اول، قم: بی نا.
روحانی، محمد (1418). اصول فقه شیعه. چاپ اول، قم: موسسه آل البیت.
صدر، محمد باقر(1407). دروس فی علم الاصول. قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
عاملی، شیخ حر(۱۹۹۱). وسائل‌الشیعه الی تحصیل مسائل‌الشریعه. مصحح عبدالرحیم ربانی، قم: دار التراث العربی.
عراقى، ضیاءالدین (1411 ق). منهاج الأصول. چاپ اول، بیروت: موسسه آداب.
عراقى، ضیاءالدین(1412 ق). نهایة الأفکار. تقریرات محمد تقى بروجردى نجفى، چاپ سوم، قم: اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم).
فیاضی، محمد حسن (1422 ق). محاضرات فـی عـلم الاصول. ج44، قم: قدس.
مصطفوی، سید کاظم (بهار 1388). «ماهیت حکم». مجله حقوق دوره 39، شماره 1، 289-310. 20.1001.1.25885618.1388.39.1.14.8
مظفر، محمد رضا (1388). اصول الفقه. چاپ ششم، قم: دارالفکر.
مکارم شیرازی، ناصر. (۱۴۱۶ق). انوار الاصول. گردآورنده احمد قدسی، قم: موسسه آل البیت(ع).
موسوی بجنوردی، سید محمد(تابستان 1364). گفتاری درباره اجزاء، مجله حق «مطالعات حقوقی و قضائی»، شماره 2، 29 تا 39.
موسوی بجنوردى، حسن(1380). منتهى الأصول. قم: موسسه نشر اسلامی.
نائینی، محمدحسین (۱۴۰۹ق). فوائد الاصول. گردآورنده محمدعلی کاظمی خراسانی، قم: موسسة النشر الاسلامی.
هاشمی شاهرودی، سید محمود (1421). بحوث فی علم الاصول. قم: موسسه النشر.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (۱۴۳۱ق). اضواء و آراء: تعلیقات علی کتابنا بحوث فی علم الاصول محمدباقر صدر. قم: موسسة دائرة معارف الفقه الاسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3 |
||