آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 411 |
| تعداد مقالات | 3,298 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,261,543 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,197,640 |
نشانه‌شناسی «پرستو» در شعر معاصر فارسی و عربی | ||
| کاوش نامه ادبیات تطبیقی | ||
| مقاله 5، دوره 15، شماره 3، مهر 1404، صفحه 95-121 اصل مقاله (710.03 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/jccl.2025.10464.2603 | ||
| نویسندگان | ||
| مینا غانمی اصل عربی1؛ ناصر زارع* 2؛ سید حیدر فرع شیرازی2؛ خداداد بحری3 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران. | ||
| 2دانشیار، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران. | ||
| 3استادیار، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران. | ||
| چکیده | ||
| نشانه‌شناسی رویکردی علمی مبنی بر فهم دلالت‌های بنیادین نشانه‌ها است، این مفهوم را می‌توان ازجمله تئوری‌های برجستۀ علم منطق دانست. عمده توجّه نشانه‌شناسی مربوط به چیستی نشانه‌ها و عملکرد آن‌ها است. عدول از دلالت صریح و عرضۀ تصویری ضمنی از یک نشانه، بارزترین کارآیی نشانه‌شناسی می‌باشد. در این پژوهش سعی بر این است که نماد «پرستو» را در شعر برخی شاعران معاصر فارسی و عربی مورد بررسی قرار دهیم. در این بین نمونه‌هایی از اشعار معاصر شاعران برجستۀ عرب و ایرانی را به‌عنوان دامنۀ پژوهش برگزیده‌ایم. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با مورد توجّه قرار دادن نظریۀ نشانه‌شناسی، مطالعه‌ای میان دو حوزۀ شعر معاصر فارسی و عربی به‌شمار می‌آید و خواهان نمایان ساختن دلالت‌های معنایی ضمنی از نماد «پرستو» است. بدین منظور قصد داریم مدلول‌های به‌کار رفته در خصوص نماد پرستو را مطالعه و از وجوه مثبت و منفی این نشانه‌ها و عوامل شکل‌گیری آن‌ها در شعر شاعران معاصر فارسی و عربی پرده برداریم. از این‌رو محورهای پژوهش حاضر دلالت‌هایی مثبت و منفی از نماد پرستو را دربرمی‌گیرد. یافته‌های پژوهش نشان از بازتاب اساسی این پرنده در شعر شاعرانی است که تحت تأثیر فضای سیاسی، اجتماعی و دغدغه‌های شخصی به‌دنبال آرمان‌شهر خویش بوده‌اند و دلالت‌هایی چون آزادی، بازگشت به وطن، انسان‌دوستی و زایایی را به‌واسطۀ این نشانه بیان کرده‌اند. شاعران در پی استفاده از نماد پرستو بیش از آنکه منفی‌نگر باشند، نگرشی مثبت نسبت به موضوعات داشته‌اند و این مهم در سروده‌هایشان منعکس شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شعر معاصر فارسی؛ شعر معاصر عربی؛ نشانه‌شناسی؛ نشانه؛ پرستو | ||
| مراجع | ||
|
ابتهاج، امیر هوشنگ (1386). تاسیان، چاپ پنجم، تهران: کارنامه.
ابتهاج، امیر هوشنگ (1397). سیاه مشق، چاپ سی‌ام، تهران: کارنامه.
الأحمر، فیصل (2010). معجم السیمیائیات، الطبعة الأولى، بیروت: الدار العربیة للعلوم ناشرون.
احمدی، بابک (1385). ساختار و تأویل متن، جلد 1، چاپ دوازدهم، تهران: مرکز.
اخوان ثالث، مهدی (1346). زمستان، چاپ پنجم، تهران: مروارید.
ادونیس (1996). الأعمال الشعریة/ هذا هو اسمی وقصائد أخری، الجزء 2، بیروت: دار المدی للثقافة والنشر.
ادونیس (1996). الأعمال الشعریة/ أغانی مهیار الدمشقی وقصائد أخری، الجزء 1، بیروت: دار المدی للثقافة والنشر.
الگونه جونقانی، مسعود (1396). «بنیان‌های نشانه‌شناختی "هم‌سازه" و "ناسازه" در اندیشه رولان بارت»، فصلنامه علمی پژوهشی نقد ادبی، سال 10، شماره 38، 31-7.
امین‌پور، قیصر (1375). به قول پرستو، چاپ یکم، تهران: زلال.
بلاوی، رسول؛ زارع، ناصر؛ غانمی أصل عربی، مینا (1398). «سیمیائیة العنونة ووظائفها الدلالیة فی دیوان "نوبات شعریة" لصالح الطائی»، مجلة الجمعیة الإیرانیة للغة العربیة وآدابها، شماره 53، 76-59.
البیاتی، عبدالوهاب (1995). الأعمال الشعریة، الجزء 1، عمان: دار الفارس للنشر والتوزیع.
توسان، برنار (2000). ما هی السیمیولوجیا، ترجمة محمّد نظیف، الطبعة الثانیة، الدار البیضاء: أفریقیا الشرق.
داد، سیما (1378). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم، تهران: مروارید.
درویش، محمود (2009). محمود درویش الأعمال الجدیدة الکاملة، الجزء 1، الطبعة الأولى، لندن: ریاض الریّس للکتب والنشر.
درویش، محمود: (2005). محمود درویش الدیوان الأعمال الأولی، الجزء 1و 3، الطبعة الأولى، لندن: ریاض الریّس للکتب والنشر.
سپهری، سهراب (1398). هشت کتاب، چاپ یکم، تهران: گفتمان اندیشه معاصر.
سجودی، فرزان (1395). نشانه‌شناسی کاربردی، چاپ چهارم، تهران: علم.
شاهین‌دژی، شهریار (1387). شهریار شهر سنگستان نقد و تحلیل اشعار مهدی اخوان ثالث (م. امید)، چاپ دوم، تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمّد رضا (1357). بوی جوی مولیان، چاپ دوم، تهران: توس.
شفیعی کدکنی، محمّد رضا (1376). آئینه‌ای برای صداها، چاپ دوم، تهران: سخن.
شوالیه، ژان؛ گربران، آلن (1384). فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم، ایماء و اشاره، اشکال و قوالب، چهره‌ها، رنگ‌ها، اعداد، ترجمه سودابه فضایلی، جلد 2، چاپ دوم، تهران: جیحون.
عیاشی، منذر (2004). العلاماتیة و علم النص، الطبعة الأولى، الدار البیضاء: المرکز الثقافی العربی.
غیبی، عبد الأحد؛ اسلامی، محمد رضا؛ صدقی کلوانق، سجاد (1402). «خوانش نشانه‌شناسانۀ نمادهای آب و آتش در شعر شفیعی کدکنی و آدونیس بر اساس الگوی "چارلز پیرس"»، کاوشنامۀ ادبیات تطبیقی، دورۀ سیزدهم، شمارۀ 4، 105-130. 10.22126/jccl.2022.8255.2434
القاسم، سمیح (1993). الأعمال الکاملة للشاعر سمیح القاسم، الجزء 3، الکویت: دار سعاد الصباح.
قبانی، نزار (1944). الأعمال الشعریة الکاملة، الجزء 1، بیروت: منشورات نزار قبانی.
قبانی، نزار (لا تا). الأعمال الشعریة الکاملة، الجزء 3، بیروت: منشورات نزار قبانی.
قبانی، نزار (1998). الأعمال الشعریة الکاملة، الجزء 5، الطبعة الثانیة، بیروت: منشورات نزار قبانی.
کوچکی شلمانی، مریم (2021). «بررسی نوستالژی در ساختار زبانی دو شعر "تاسیان" و "ارغوان" از سروده‌های هوشنگ ابتهاج»، مجله A Journal Of Iranology Studies ، سال 1، شمارۀ 14، 289-312.
الماغوط، محمّد (2006). الأعمال الشعریة، الطبعة الثانیة، بیروت: دار المدی للثقافة والنشر.
مشیری، فریدون (1383). بازتاب نفس صبحدمان، جلد 1 و 2، چاپ سوم، تهران: چشمه.
معین، محمّد (1386). فرهنگ معین، چاپ چهارم، تهران: انتشارات اَدنا: کتاب راه نو.
هادی شکر، شاکر (1985). الحیوان فی الأدب العربی، الجزء 2، الطبعة الأولى، الاسکندریة: مکتبة النهضة العربیة. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 149 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 18 |
||