تعداد نشریات | 23 |
تعداد شمارهها | 368 |
تعداد مقالات | 2,890 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,566,171 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,835 |
بررسی و اولویّت بندی آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی استان خوزستان در برابر مخاطرات طبیعی | ||
جغرافیا و پایداری محیط | ||
مقاله 6، دوره 5، شماره 4 - شماره پیاپی 17، اسفند 1394، صفحه 87-107 اصل مقاله (2.81 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
حجت اله صادقی* 1؛ یعقوب سیف2؛ اسکندر صیدایی3؛ مریم صالحی کاخکی4 | ||
1عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ایذه، ایران | ||
2کارشناس ارشد سنجشازدور و GIS، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
3دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
4دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی کارآفرینی فضای روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، ایران | ||
چکیده | ||
مخاطرات محیطی همواره تهدیدی برای سکونتگاههای انسانی است. این تأثیرات در فضاهای روستایی و در مناطق مختلف کشور با توجّه به نوع مخاطرات متفاوت است. سکونتگاههای روستایی با توجّه به خصوصیّات گوناگون نظیر موقعیّت جغرافیایی روستاها، ساختار کالبدی - فضایی، نوع مخاطرهپذیری، بیشترین بحرانها را در زمان بروز مخاطرات تجربه خواهند نمود. شناسایی آسیبپذیری سکونتگاههای روستایی با در نظر گرفتن متغیّرها و عوامل مؤثّر از روشهای پیشگیری، کاهش خسارات و مدیریت مخاطرات به شمار میرود. هدف پژوهش حاضر، اولویّتبندی روستاهای استان خوزستان از منظر آسیبپذیری محیطی بر اساس متغیّرهایی نظیر فاصله از حریم گسلهای فعّال زمینشناسی، مشخّصات خاک، مشخّصات سازندهای زمینشناسی، فاصله از دشتهای سیلابی، فاصله از مناطق حفاظتشده، فاصله از وقوع نقطهای زمینلغزش و میزان شیب زمین با استفاده از منطق فازی در راستای توسعة پایدار، پیشگیری بحران و کاهش خسارات است. روش پژوهش بر مبنای ماهیت توصیفی -تحلیلی و بر اساس هدف کاربردی و قابل استفاده در منطقة مورد مطالعه است. تجزیه و تحلیل دادهها بر اساس منطق فازی در سیستم اطّلاعات جغرافیایی (GIS) طرّاحی و پیادهسازی شد. نتایج پژوهش نشان داد که استان خوزستان به پژوهشهای بسیاری در زمینة اولویّتبندی آسیبپذیری نیازمند است؛ از بررسی 1989 نقطة روستایی بر اساس سناریوهای مختلف از جمله سناریوی نسبتاً بدبینانه 746 نقطة روستایی، سناریوی نسبتاً خوشبینانه 3 نقطة روستایی، سناریوی متعادل یا تابع ترکیب خطّی وزندار حدود 98 نقطة روستایی دارای مقدار استانداردشدة آسیبپذیری محیطی بیش از 5/0 هستند. همچنین بر اساس سناریوی بدبینانه، تمامی سکونتگاههای روستایی منطقه دارای مقدار استانداردشدة آسیبپذیری محیطی بیش از 75/0 و بر اساس سناریوی خوشبینانه، تمامی سکونتگاههای روستایی دارای مقدار استانداردشدة آسیبپذیری محیطی صفر هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
اولویّت بندی؛ آسیب پذیری محیطی؛ سکونتگاه های روستایی؛ منطق فازی؛ استان خوزستان | ||
مراجع | ||
ایمانی، علی؛ نادرپناه، هاتف (1382) پهنهبندی خطر نسبی زلزله در استان فارس، همایش ملّی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله، تهران، صص. 9-1. حسنزاده، رضا؛ عباسنژاد، احمد؛ علوی، اکبر؛ شریفی، ابراهیم (1390) تحلیل خطر لرزهای شهر کرمان با تأکید بر کاربرد GISدر ریز پهنهبندی مقدّماتی درجه 2، مجلّة علوم زمین، 21 (81)، صص. 30-23. رجبی، معصومه؛ بیاتی خطیبی، مریم (1384) بررسی مخاطرات محیطی و ژئومورفولوژی در محدودة سکونتگاههای روستایی (مطالعة موردی: بخش آذرشهر)، مجلّة جغرافیا و برنامهریزی، 4 (19)، صص. 108-79. رکنالدّین افتخاری، عبدالرضا؛ صادقلو، طاهره؛ احمدآبادی، علی؛ سجاسی قیداری، حمدالله (1388) ارزیابی پهنهبندی روستاهای در معرض خطر سیلاب با استفاده از مدل HEC-Geo RAS در محیط GIS، مجلّة توسعة روستایی، 1 (1)، صص. 182-156. سیف، یعقوب (1393) مدلسازی آسیبپذیری سکونتگاههای روستایی در برابر زلزله با استفاده از منطق فازی در GIS، پایاننامة کارشناسی ارشد سنجش از دور و GIS، استاد راهنما: علیرضا شکیبا، دانشگاه شهید بهشتی. فال سلیمان، محمود؛ حجیپور، محمد؛ جمشیدی، کمال (1391) آسیبپذیری عناصر کالبدی سکونتگاههای روستایی در مناطق زلزلهخیز (نمونه شهرستانهای قاینات و زیرکوه)، مجلّة آمایش جغرافیایی فضا، 2 (6)، صص. 97-75. گرجی مهلبانی، یوسف؛ ابوطالبی، الناز (1388) مصالح هوشمند و نقش آن در معماری، مجلّة مسکن و محیط روستا، 1 (1)، صص. 81-66. مختاری، داود (1384) آسیبپذیری سکونتگاههای روستایی از فعّالیّت گسل و ضرورت جابجایی آنها (نمونة موردی: روستاهای واقع در امتداد گسل شمالی میشو)، مجلّة پژوهشهای جغرافیایی، 1 (51)، صص. 86-71. مرکز آمار ایران (1390) سرشماری نفوس و مسکن، نشر مرکز آمار ایران، تهران. Blaikie, P., Cannon, T., Davis, I., Wisner, B. (2005) At Risk: Natural Hazards, People’s Vulnerability and Disasters, Taylor & Francis e-Library, USA. Jacek, M. (2006) GIS-based Multicriteria Decision Analysis: A Survey of the Literature,Taylor & Francis, USA. Jacek, M. (2006) Integrating Multicriteria Analysis and Geographic Information Systems: The Ordered Weighted Averaging (OWA) Approach, Environmental Technology and Management, 1 (6), pp.45-54. Komac, M. (2006) A landslide Susceptibility Model Using the Analytical Hierarchy Process Method and Multivariate Statistics in Perialpine Slovenia, Geomorphology, 74 (4), pp.17-28. Lewis, J. (2003) Housing Construction in Earthquake Prone Places: Perspectives, Priorities and Projections for Development, The Australian Journal of Emergency Management, 2 (18), pp.35-44. Liang, S., Mohanty,C. (1998) Optimization of GIS-Based Flood Hazard Zoning (A Case Study at the Mahanady Command Area in Cuttack District, Orrisa, India), Chinese Soil and Water Conservation,1 (28), pp.11-20. Monirul, D., Sado, K. (2000) Development of Flood Hazard Maps Bangladesh Using NOAA- AVHRR Images with GIS, Hydrological Sciences, 45 (3), pp.337-355. Randal, G., Rodolphe, D., Joan, E., Brian, G. (2011) GIS-Based Multiple-Criteria Decision Analysis,Geography Compass, 2 (8), pp. 412-432. Wu, C., Chen, S. (2009) Determining Landslide Susceptibility in Central Taiwan from Rainfall and Six Site Factors Using the Analytical Hierarchy Process Method, Geomorphology, 3 (85), pp.22-33. Young, C. (2007) Housing Microfinance: Designing a Product for the Rural Poor, Centre for Microfinance Working Paper Series, 2 (19), pp. 45-57. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,548 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,081 |