تعداد نشریات | 23 |
تعداد شمارهها | 368 |
تعداد مقالات | 2,890 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,566,188 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,854 |
نوع شناسی تطبیقی حماسه در ادبیات فارسی و عربی | ||
کاوش نامه ادبیات تطبیقی | ||
مقاله 6، دوره 6، شماره 23، آذر 1395، صفحه 109-132 اصل مقاله (2.21 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
احمد لامعی گیو* 1؛ سید مهدی ارفعی2 | ||
1استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه بیرجند | ||
2کارشناسارشد ادبیّات تطبیقی، دانشگاه بیرجند | ||
چکیده | ||
حماسه یکی از انواع ادبی است که اعمال پهلوانی و حوادث خارقالعاده را به زبان فاخر روایت میکند. افلاطون و ارسطو از اولین کسانی بودند که به بحث و پژوهش درباره انواع ادبی پرداختهاند. این تحقیق برآن است تا حماسههای ایران را با ویژگیهایی که برای حماسههای جهان ذکر کردهاند، تبیین نماید. یافتهها بیانگر آن است که میان حماسههای ایران و جهان به جز چند اختلاف جزئی، تفاوتی اساسی وجود ندارد. این پژوهش با رویکرد تاریخی- توصیفی تلاش نموده تا حماسه را در زبان فارسی و عربی بررسی کند، سپس آنها را با هم مقایسه نماید. در حوزه ادبیات تطبیقی باید به این نکته اشاره کنیم که پژوهشگران انواع ادبی، معتقدند اعراب به دلیل خصوصیات فرهنگی، منطقهای، قومی و زبانی، توانایی سرودن حماسهای نظیر شاهنامه و ایلیاد را نداشتهاند. آنها آثار حماسی دیگر ملل را با نام «ملحمه» میشناسند و واژه «حماسه» در ادبیات عرب، ژانر و نوع ادبی بهشمار نمیرود و در فخر و مباهات، رجز خوانی و برشمردن ویژگیهای قبیله، خلاصه میشود. اما این بدان معنا نیست که ادب عربی از این گونهی ادبی کاملاً تهی است و اعراب در ادوار مختلف تاریخی نسبت به آن بیگانه بودهاند. علاوه بر وجود اشعار حماسی و شاعران حماسهسرا در عصور مختلف ادبی، در دوره مملوکی افزون بر حماسههای تاریخی، شاهد شکوفایی حماسههای دینی هستیم که در ادبیات فارسی از نظر طول قصیده و تنوّع مضامین، اثری از آنها یافت نمیشود. | ||
کلیدواژهها | ||
انواع ادبی؛ نوعشناسی؛ حماسه و ملحمه؛ ادبیات فارسی و عربی | ||
مراجع | ||
کتابنامه الف: کتابها 1. آبرامز، مایر هاروارد (1384)؛ فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی انگلیسی - فارسی، ترجمة سعید سبزیان، چاپ اوّل، تهران: رهنما. 2. ابن منظور، محمّد بن مکرَّم بن علی (1996)؛ لسان العرب، الطّبعة الأولی، الجزء الثّالث، بیروت: دار إحیاء التّراث العربی. 3. أنیس، ابراهیم (1965)؛ موسیقی الشّعر، القاهرة: دار المعارف. 4. باشا، عمر موسی (2004)؛ تاریخ الأدب العربی (العصر المملوکی)، دمشق: دار الفکر. 5. ثروت عبدالسّمیع، محمّد (2011)؛ التّأثیر والتّأثّر بین الأدب العربی والآداب الأخری، القاهرة: الهیئة المصریة العامة الکتاب. 6. جاد حسن، حسن و زملاؤه (2012)؛ الأدب العربی بین الجاهلیة والاسلام، دمشق: نشر دار العرب. 7. رزمجو، حسین (1370)؛ انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، چاپ اوّل، مشهد: آستان قدس رضوی. 8. شمیسا، سیروس (1389)؛ انواع ادبی، چاپ چهارم، تهران: میترا. 9. صفا، ذبیحالله (1389)؛ حماسهسرایی در ایران، چاپ نهم، تهران: امیرکبیر. 10. ضیف، شوقی (1963)؛ دراسات فی الشّعر العربی المعاصر، الطّبعة السّابعة، القاهرة: دار المعارف. 11. طه حسین (1950)؛ من حدیث الشّعر والنّثر، القاهرة: دار المعارف. 12. عبادیان، محمود (1369)؛ سنّت و نوآوری در حماسهسرایی، تهران: گهر. 13. ----------- (1379)؛ انواع ادبی (شمّهای از سیر گونههای ادبی در تاریخ ادبیّات فارسی)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی. 14. ----------- (1390)؛ گزیدة زیباشناسی هگل، چاپ سوّم، تهران: نشر فرهنگستان هنر «متن». 15. غنیمی هلال، محمّد (1390)؛ ادبیّات تطبیقی: تاریخ و تحوّل، اثرپذیری و اثرگذاری فرهنگ و ادب اسلامی، ترجمة سیّد مرتضی آیتالهزاده شیرازی، چاپ دوّم، تهران: امیرکبیر. 16. الفاخوری، حنّا (2003)؛ الموجز فی الأدب العربی وتاریخه، الطبّعة الثّالثة، المجلّد الأوّل، بیروت: دار الجیل. 17. فرای، نورتروپ (1377)؛رمز کل: کتاب مقدّس و ادبیّات، ترجمة صالح حسینی، چاپ اوّل، تهران: نیلوفر. 18. فروخ، عمر (1997)؛ تاریخ الأدب العربی، الجزء الاوّل، بیروت: دار العلم للملایین. 19. کفافی، محمّد عبد السّلام (1971)؛ فی الأدب المقارن؛ دراسات فی نظریّة الأدب والشّعر القصصی، الطّبعة الأولی، بیروت: دار النّهضة العربیة. 20. کهنموییپور، ژاله؛ نسریندخت خطاط و علی افخمی (1381)؛ فرهنگ توصیفی نقد ادبی (فرانسه - فارسی)، چاپ اوّل، تهران: دانشگاه تهران. 21. مختاری، محمّد (1368)؛ حماسه در راز و رمز ملّی، چاپ اوّل، تهران: قطره. 22. مرتضوی، منوچهر (1372)؛ فردوسی و شاهنامه، چاپ دوّم، تهران: مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 23. ناصیف، إمیل (1413)؛ أروع ما قیل فی الفخر والحماسه، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الجیل. ب: مجلاّت 24. پورنامداریان، تقی (1386)؛ «انواع ادبی در شعر فارسی»، مجلّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه قم، سال اوّل، شمارة 3، صص 7-22. 25. جعفرپور، میلاد و مهیار علویمقدّم (1392)؛ «نگاهی انتقادی به نو ع ادبی حماسه در ادبیّات فارسی»، مجلّة شعرپژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز، سال پنجم، شمارة چهارم، صص 41-66 26. جواری، محمّدحسین و محسن آسیبپور (1389)؛ «طبقهبندی انواع ادبی از منظر نظریّهپردازان مکتب رمانتیسم»، مجلّة نقد زبان و ادبیّات خارجی، شمارة 1، صص 33-56. 27. جوکار، منوچهر (بیتا)؛ «آیا شاهنامه ملحمه است؟»، مجلّة تاریخ ادبیّات، شمارة 3/63، صص 77-100. 28. دارم، محمود (1381)؛ «انواع ادبی»، کتاب ماه ادبیّات و فلسفه، شمارة 54 و 55، صص 40-47. 29. رفیعیراد، زهرا (1379)؛ «تأملی در ادبیّات حماسی عرب در عصر حاضر»، مجلّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دورة 44، شمارة 156، صص 397-416. 30. شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1352)؛ «انواع ادبی در شعر فارسی»، مجلّة خرد و کوشش، شمارة 11 و 12، صص 96-119. 31. فاضلی، محمّد (بیتا)؛ «حماسهسرایی در ادبیّات عرب»، مجلّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال بیست و سوّم، شمارة 3 و 4، صص683 - 709 ج: پایاننامهها 32. امیری خراسانی، احمد (1374)؛ مفاخره و تحوّل آن در شعر فارسی از آغاز تا حافظ (قرن هشتم)، پایاننامة دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرّس. 33. زرقانی، علی (1388)؛ بررسی موضوعی شعر بولس سلامه، پایاننامة کارشناسیارشد، مشهد: دانشگاه فردوسی. 34. سبزیانپور، وحید (1380)؛ مقایسة تصویرگریهای حماسی فردوسی و متنبّی، پایاننامة دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرّس. 35. صدیقی، علیرضا (1385)؛ مقایسة حماسهسرایی در ایران و هند با تکیه بر شاهنامه و مهابهاراتا، پایاننامة دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرّس. 36. غفاریان صرافیان، منصور (1376)؛ حماسه در ادبیّات فارسی، پایاننامة کارشناسیارشد، مشهد: دانشگاه فردوسی. 37. کرامتیمقدّم، سیّد علی (1389)؛ پیوند حماسه و عرفان، پایاننامة کارشناسیارشد، مشهد: دانشگاه آزاد اسلامی. 38. لامعی گیو، احمد (2006)؛ المدائح النّبویة فی عصر الممالیک البحریة، أطروحة الدّکتوراه، بیروت: جامعة القدیس یوسف. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,054 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,890 |