تعداد نشریات | 23 |
تعداد شمارهها | 368 |
تعداد مقالات | 2,890 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,566,229 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,892 |
تأثیرپذیری نصیرای همدانی از فرهنگ و ادب عربی | ||
کاوش نامه ادبیات تطبیقی | ||
مقاله 8، دوره 7، شماره 26، شهریور 1396، صفحه 145-170 اصل مقاله (1.28 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
عبدالرضا نادری فر* 1؛ مهدی شریفیان2؛ محمد ابراهیم مالمیر3؛ اسماعیل شفق2 | ||
1دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا همدان | ||
2استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا همدان | ||
3دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه | ||
چکیده | ||
در این پژوهش، اثرپذیری یکی از شعرای عهد صفویه، یعنی نصیرای همدانی از فرهنگ و ادبیّات عربی در قالب ادبیّات تطبیقی مورد بررسی قرار میگیرد. شاعر و نویسندهای که از انواع علوم و فنون روزگار خویش بهرهمند بود. علاوه بر دیوان شعر، رسالهها، دیباچهها، رقعهها و نامههایی از او بهجا مانده است که گویای مهارت و تواناییاش در زمینة نظم و نثر است. نتیجه تحقیق که به روش اسنادی و کتابخانهای صورت گرفته گویای آن است که نصیرا از ادب و فرهنگ عربی، قرآن و احادیث معصومین یا به صورت آشکار و به صورت تلمیح، اقتباس و حل تأثیر پذیرفته و یا توارد که مضامین او با شاعران و نویسندگان عرب شباهت یافته است. بسیاری از مضمونهای فکری و مفاهیم حکمی وی چون مدح، عشق، فخر، بادهسرایی و شکواییه، با شاعران و سخنسنجان مشهور عرب چون متنبّی، ابن فارض، ابن رومی شباهت دارد و قابل مقایسه است و در این میان، متنبّی در موضوعات مدح، بیان مسائل حکمی و شکواییه و ابن فارض نیز در عشق و مسائل مربوط به آن بیشترین تأثیر را بر نصیرا گذاشتهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
ادبیّات تطبیقی؛ نصیرای همدانی؛ فرهنگ و ادب عربی؛ سبک هندی؛ عهد صفویه | ||
مراجع | ||
1. ابن حجة حموی، أبو بکر بن علی بن عبد اللّه (1425)؛ خزانة الأدب وغایة الأرب، تصحیح: کوکب دیاب، الطّبعة الثّانیة، بیروت: دار صادر. 2. ابن حجر العسقلانی، أحمد بن علی بن حجر (1415)؛ الإصابة فی تمییز الصّحابة، تحقیق: الشّیخ عادل أحمد عبد الموجود، الشّیخ علی محمّد معوض، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیّة. 3. ابن شهر آشوب (1376)؛ مناقب آل أبی طالب، تصحیح وشرح ومقابلة: لجنة من أساتذة النّجف الأشرف، النّجف الأشرف: المکتبة الحیدریّة. 4. ابن عساکر، أبو القاسم علی بن الحسن (1415)؛ تاریخ مدینة دمشق، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الفکر للطّباعة والنّشر والتّوزیع. 5. ابن فارض مصری، عمر (1410)؛ دیوان، تصحیح: مهدى محمّد ناصر الدین، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیّة. 6. ابن المغازلی، أبو الحسن علی بن محمّد بن محمّد الواسطی الجُلاّبی الشافعی (1426)؛ مناقب علی بن أبی طالب (ع)، الطّبعة الأولی، قم: سبط النّبی (ص). 7. ابن مقفّع، عبد اللّه (1418)؛ الآثار الکاملة، تصحیح: عمر فاروق طباع، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الأرقم بن أبی الأرقم. 8. أحمد نگری، قاضی عبد النّبی بن عبد الرّسول (1421)؛ دستور العلماء (جامع العلوم فی اصطلاحات الفنون)، حسن هانی فحص، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیّة. 9. اسامة بن منقذ (1407)؛ لباب الأدب، الطّبعة الثّانیة، القاهرة: مکتبة السّنة. 10. اسلامی ندوشن، محمّدعلی (1374)؛ جام جهانبین، تهران: جامی. 11. الیان سرکیس (1410)؛ معجم المطبوعات العربیّة، قم: مکتبة آیة اللّه المرعشی النّجفی. 12. الأمینی، عبد الحسین احمد (1397)؛ الغدیرفی الکتاب والسّنّة والأدب، الطّبعة الرّابعة، بیروت: دار الکتاب العربی. 13. البلاذری، أحمد بن یحیى بن جابر (1959)؛ أنساب الأشراف، تحقیق: محمّد حمید اللّه، مصر: معهد المخطوطات بجامعة الدّول العربیّة بالاشتراک مع دار المعارف. 14. بهار، محمّد تقی (1370)؛ سبکشناسی، جلد اوّل، تهران: امیرکبیر. 15. الخطیب البغدادی، أبو بکر أحمد بن علی (1417)؛ تاریخ بغداد، تحقیق: دراسة وتحقیق: مصطفى عبد القادر عطا، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیّة. 16. دارابى کشفى، جعفر بن أبى إسحاق (1381)؛ تحفة الملوک، تصحیح: عبدالوهّاب فراتی، چاپ اوّل، قم: بوستان کتاب. 17. درخشان، مهدی (1374)؛ بزرگان و سخنسرایان همدان، چاپ دوّم، تهران: اطّلاعات. 18. الدّیلمی، الحسن بن محمّد (1415)؛ إرشاد القلوب، الطّبعة الثّانیة، قم: الشّریف الرّضی. 19. الذّهبی، شمس الدّین محمّد بن أحمد بن عثمان (1413)؛ سیر أعلام النّبلاء، تحقیق إشراف وتخریج: شعیب الأرنؤوط، تحقیق: حسین الأسد، الطّبعة التّاسعة، بیروت: مؤسّسة الرّسالة. 20. الرّازی، فخر الدّین (بیتا)؛ تفسیر الرّازی، بیجا. 21. راستگو، سید محمّد (1385)؛تجلّی قرآن و حدیث در شعر فارسی، چاپ اوّل، تهران: سمت. 22. الزرّکلی، خیر الدّین (1980)؛ الأعلام، الطّبعة الخامسة، بیروت: دار العلم للملایین. 23. زرّینکوب، عبدالحسین (1369)؛ نقد ادبی، جلد اوّل، تهران: امیرکبیر. 24. السجستانی، سلیمان بن الأشعث (1410)؛ سنن أبی داود، تحقیق وتعلیق: سعید محمّد اللحام، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الفکر للطّباعة والنّشر والتّوزیع. 25. السّیوطی، جلال الدّین (1401)؛ الجامع الصّغیر، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الفکر للطّباعة والنّشر والتّوزیع. 26. شمیسا، سیروس (1382)؛ سبکشناسی، چاپ نهم، تهران: فردوس. 27. الشّنترینی، على بن بسام (2000)؛ الذخیرة فی محاسن أهل الجزیره، تصحیح: إحسان عبّاس، بیروت: دار الغرب الإسلامی. 28. الشّوکانی، محمّد بن علی (1973)؛ نیل الأوطار، بیروت: دار الجیل. 29. الشّیخ الطوسی (1414)؛ الأمالی، تحقیق: قسم الدراسات الإسلامیة - مؤسّسة البعثة، الطّبعة الأولی، قم: دار الثّقافة للطّباعة والنّشر والتّوزیع. 30. الشّیخ المفید، أبو عبد اللّه محمّد بن محمّد بن النعمان العکبری البغدادی (1414)؛ الإرشاد، تحقیق: مؤسّسة آل البیت (ع) لتحقیق التّراث، الطّبعة الثّانیة، بیروت: دار المفید للطّباعة والنّشر والتّوزیع. 31. صفا، ذبیحالله (1366)؛تاریخ ادبیّات در ایران و در قلمرو زبان پارسی، تهران: فردوس. 32. --------- (1382)؛ تاریخ ادبیّات ایران، تلخیص: محمّد ترابی، خلاصة جلد پنجم (بخش اوّل، دوّم و سوّم)، تهران: فردوس. 33. الطبرانی، أبو القاسم سلیمان بن أحمد (1405)؛ المعجم الکبیر، تحقیق وتخریج: حمدی عبد المجید السلفی، الطّبعة الثّانیة، بیروت: دار إحیاء التّراث العربی. 34. الطّوسی، ابن حمزة (1412)؛ الثّاقب فی المناقب، تحقیق: نبیل رضا علوان، الطّبعة الثّانیة، قم: مؤسّسة أنصاریان للطّباعة والنّشر. 35. عماد الأصفهانی، عماد الدّین الأصفهانی کاتب (1375)؛ خریدة القصر وجریدة العصر، تصحیح: محمّد بهجة الأثری وجمیل سعد، بغداد: مطبوعات الجمع العلمی العراقی. 36. غنیمی هلال، محمّد (1382)؛ادبیّات تطبیقی، تحشیه و تعلیق سیّد مرتضی آیتاللهزادة شیرازی، تهران: امیرکبیر. 37. فرزدق، همام بن غالب (1425)؛ دیوان الفرزدق، المجلّد الأولی، شرحه مجید طراد، بیروت: دار الکتب العربی. 38. القندوزی، سلیمان بن إبراهیم (1416)؛ ینابیع المودّة لذوی القربى، تحقیق: سیّد علی جمال أشرف الحسینی، الطّبعة الأولی، بیجا: دار الأسوة للطباعة والنشر. 39. الکوفی، محمّد بن سلیمان (1412)؛ مناقب الإمام أمیر المؤمنین (ع)، تحقیق: الشیخ محمّد باقر المحمودی، الطّبعة الأولی، قم: مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة. 40. المتنبّی، ابو الطّیّب (بیتا)؛ دیوان، راجعه: یوسف فرج عاد، بیروت: دار نظیر عبود. 41. المجلسی، محمّدباقر (1403)؛ بحار الأنوار، تحقیق: محمّد الباقر البهبودی، الطّبعة الثّانیة، بیروت: مؤسسة الوفاء. 42. مدرّس، میرزا محمّد علی (1346)؛ ریحانة الأدب، الطّبعة الثّانیة، تبریز: شفق. 43. المقری التّلمسانی، أحمد بن محمّد (1968)؛نفح الطیب من غصن الأندلس الرطیب، تحقیق: إحسان عبّاس، بیروت: دار صادر. 44. نصرآبادی، میرزا محمّدطاهر (1361)؛ تذکرة نصرآبادی، الطّبعة الثّالثة، تهران: کتابفروشی فروغی. 45. همدانی، نصیرا (2/ 12719)؛ دیوان اشعار، قم: کتابخانة آیتالله مرعشی نجفی. 46. هنرمندی، حسن (1350)؛ بنیاد شعر نو در فرانسه، چاپ اوّل، تهران: زوار. ب: مجلاّت 47. خلیلی جهانتیغ، مریم (1386)؛ «خلاّقیّت بینامتنی در دیوان حافظ و ولای حیدرآبادی»، مجلّة زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال پنجم، شمارة نهم، صص 5–14. 48. زینیوند، تورج (1389)؛ «بازتاب فرهنگ عرب در شعر مسعود سعد سلمان»، لسان مبین، سال دوّم، دورة جدید، شمارة دوّم، صص 101-122. 49. ----------- (1392)؛ «بررسی تطبیقی مضمونهای حکمتآمیز در شعر متنبّی و سنایی»، پژوهشنامة ادبیّات تعلیمی، سال پنجم، شمارة نوزدهم، صص 131-164. 50. مدنی، نسرین (1382)؛ «ادبیّات تطبیقی شعر معاصر عرب و ایران با تکیه بر شعر فروغ وغادة السّمّان»، ادبیّات تطبیقی، شمارة 2، صص 169-178. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,061 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 611 |