تعداد نشریات | 23 |
تعداد شمارهها | 368 |
تعداد مقالات | 2,890 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,566,231 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,892 |
بررسی تطبیقی مضامین مدح علوی در اشعار «سنایی غزنوی» و «حیص بیص» | ||
کاوش نامه ادبیات تطبیقی | ||
مقاله 4، دوره 7، شماره 26، شهریور 1396، صفحه 63-84 اصل مقاله (744.95 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
بهاره رحیمی2؛ | ||
1استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه رازی، کرمانشاه | ||
2دانشجوی کارشناسیارشد زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، | ||
چکیده | ||
«سنایی» و «حیص بیص»، از جمله شاعران مدح علوی در ادبیّات فارسی و عربی قرن ششم هجری هستند؛ در مدایح علوی این دو شاعر، همساناندیشیها و درونمایههای یکسانی دیده میشود که با توجّه به ارتباط تاریخی بین دو شاعر، دلیلی بر تعاملات و مبادلات ادبی آنهاست. پژوهش حاضر بر اساس تجربة ادبیّات تطبیقی اسلامی و با دو روش تاریخی و توصیفی - تحلیلی، به بررسی تطبیقی مضامین مدح علوی در دیوان دو شاعر میپردازد. مهمترین یافتههای این مقاله نشان میدهد که مضامینی مانند امامت علی (ع)، شجاعت، علم، سخاوت و بخشندگی، عدالت، تقوا، شهادتطلبی، کرامات حضرت و مقام و منزلت والای ایشان، از جمله مضامین مشترک مدایح علوی در دیوان دو شاعر است. حیص بیص در ترسیم این فضایل و بیان این مضامین، تحت تأثیر سنایی بوده و همان مضامین را به صورت مستقیم در اشعار مدحی خود منعکس کرده است. شاعر عرب، با تأثیرپذیری از سبک بیان سنایی، همانند او با استفاده از آیات و احادیث و پرهیز از اغراق و آرایشهای لفظی، به ترسیم فضایل علی (ع) پرداخته است. البتّه ابیات مدحی سنایی بیشتر و گستردهتر بوده و آگاهی وی از احادیث مرتبط با مناقب حضرت، بیشتر است؛ زیرا سنایی در برخی موارد مانند اشاره به احادیث مرتبط با پیوند امام علی (ع) و حضرت محمّد (ص)، به ذکر جزئیات بیشتری میپردازد. همچنین علی (ع) در شعر هر دو شاعر، به عنوان نماد علم و شجاعت و عدالت معرّفی شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
ادبیّات تطبیقی؛ شعر فارسی و عربی؛ مدح علوی؛ سنایی؛ حیص بیص | ||
مراجع | ||
1. ابن ابی اصیبعه، ابوالعباس (بیتا)؛ عیون الأنباء فی طبقات الأطبّاء، تحقیق: نزار رضا، بیروت: دار مکتبه الحیاة. 2. ابن خلدون، عبد الرّحمن بن محمّد (2004)؛ مقدّمة ابن خلدون، حقّقه: عبدالله محمّد الدّرویش، الطّبعة الأولی، دمشق: دار یعرب. 3. ابن خلّکان، أحمد بن محمّد بن ابوبکر (1969)؛ وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزّمان، حقّقه: إحسان عبّاس، الطّبعة الأولی، بیروت: دار صادر. 4. ابن عماد، عبدالحی بن محمّد (1406)؛ شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، حقّقه: محمود الأرناؤوط، خرج أحادیثه: عبدالقادر الأرناؤوط، الطّبعة الأولی، بیروت، دمشق: دار ابن کثیر. 5. ابوالخیر، ابوسعید فضلالله بن احمد بن محمّد بن ابراهیم (بیتا)؛ دیوان رباعیات، ناشر نسخة الکترونیک: www.zoon.ir. 6. أبو فراس، الحارث بن أبی العلاء بن حمدان (1994)؛ الدّیوان، شرح خلیل الدُویهی، الطّبعة الثّانیة، بیروت: دار الکتاب العربی. 7. أمین، أحمد (1964)؛ ضحی الإسلام، الطّبعة السابعة، القاهرة: مطبعة لجنة التّألیف والتّرجمة والنّشر. 8. بسیونی، عبدالفتاح (بیتا)؛ علم المعانی، القاهرة: مکتبة الوهبة. 9. جاسم، مکّی السّیّد وشاکر هادی شکر (1974)؛ شرح دیوان حیص بیص، عراق: مکتبة الدّکتور مروان العطیّة. 10. الحسکانی، عبیداللّه بن أحمد (1411)؛ شواهد التّنزیل لقواعد التّنزیل، تهران: مؤسّسة الطّبع والنّشر لوزارة الثّقافة والإرشاد الإسلامی. 11. الحموی، شهاب الدّین ابو عبداللّه یاقوت بن عبداللّه رومی (1414)؛ معجم الأدباء، تحقیق: إحسان عبّاس، الطّبعة الأولی، المجلّد الثّالث، بیروت: دار الغرب الاسلامی. 12. حیص بیص، سعد بن محمّد بن سعد بن الصّیفی (1974)؛ الدّیوان، حقّقه وضبط کلماته وشرحها وکتب مقدّمته: مکّی السّیّد جاسم وشاکر هادی شکر، عراق: مکتبة الدّکتور مروان العطیة. 13. دیک الجنّ، ابو محمّد عبد السّلام بن رغبان (1992)؛ الدّیوان، تحقیق وشرح: أنطوان محسن القوّال، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الکتاب العربی. 14. الدّیلمی، مهیار (1925)؛ الدّیوان، الطّبعة الأولی، القاهرة: دار الکتب المصریّة. 15. رودکی سمرقندی، ابو عبدالله جعفر بن محمّد (1373)؛ دیوان، نسخة سعید نفیسی، چاپ اوّل، تهران: نگاه. 16. سبط بن التّعاویذی، ابوالفتح محمّد بن عبید اللّه (1903)؛ الدّیوان، صحّحه: د. س. مرجلیوث، مصر: مطبعة المقتطف. 17. سمرقندی، دولتشاه (1382)؛ تذکرة الشّعراء، به اهتمام و تصحیح ادوارد براون، چاپ اوّل، تهران: اساطیر. 18. سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم (1341)؛ دیوان، تهران: ابن سینا. 19. ---------------------- (بیتا)؛ حدیقة الحقیقة وشریعة الطریقة، به کوشش علیمحمّد صابری، رقیه تیموریان، بهزاد سعیدی. 20. شبّر، جواد (1988)؛ أدب الطّف أو شعراء الحسین، الطّبعة الأولی، بیروت: دار المرتضی. 21. الشّهرستانی، ابو الفتح محمّد بن عبد الکریم (1992)؛ الملل والنّحل، علّق علیه: أحمد فهمی محمّد، بیروت: دار الکتب العلمیّة. 22. صفا، ذبیحالله (1369)؛ تاریخ ادبیّات در ایران، چاپ دهم، تهران: فردوس. 23. الطّبری، محبّ الدّین أحمد بن عبدالله (1356)؛ ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، القاهرة: مکتبة القدسی. 24. الطوسی، محمّد بن الحسن (1385)؛ الأمالی، تهران: مؤسّسة البعثة: مرکز الطّباعة والنّشر. 25. عماد اصبهانی، محمّد بن محمّد (1375) خریدة القصر وجریدة القصر - قسم شعراء العراق، حقّقه وضبطه وشرحه وتب مقدّمته: محمّد بهجة الاثری، أعدّ أصله وشارک فی تحقیقه ومعارضة نسخة وصنع فهارسه: جمیل سعد، المجلّد الأوّل، مطبعة المجمع العلمی العراقی. 26. فتوحی، محمود و علیاصغر محمّدخانی (1385)؛ شوریدهای در غزنه، اندیشهها و آثار حکیم سنایی، تهران: سخن. 27. فخر الدّین الرّازی، أبو عبد الله محمّد بن عمر (1420)؛ التّفسیر الکبیر، الطّبعة الثالثة، بیروت: دار إحیاء التّراث العربی. 28. قرائتی، محسن (1383)؛ تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن. 29. قوامی رازی، بدرالدّین (1334)؛ دیوان، به تصحیح میر جلالالدّین حسینی اُرموی، چاپ اوّل، تهران: چاپخانة سپهر. 30. کعب بن زهیر بن أبی سلمی (1997)؛ الدّیوان، حقّقه وشرحه: علی فاعور، بیروت: دار الکتب العلمیّة. 31. الماحوزی، أحمد، وجمع من طلبة مدرسة أهل الذّکر (2003)؛ سلسلة الأحادیث الصّحیحة والحسنة فی فضائل الإمام علیّ (علیه السّلام) بروایة أهل السّنّة والجماعة، کویت: مکتبة الحسینیّة الجدیدة. 32. المجلسی، محمّد باقر بن محمّد تقی (1983)؛ بحار الأنوار، الطّبعة الثّالثة، بیروت: دار إحیاء التّراث العربی، رقمی النّاشر: مرکز القائمیة باصبهان للتحرّریات الکمبیوتریة. 33. مطهّری، مرتضی (1364)؛امامت و رهبری، چاپ دوّم، تهران: صدرا. 34. مغنیه، محمّد جواد (2006)؛ الشّیعة فی المیزان، حقّقه وعلّق علیه: سامی الغریری، قم: دار الکتب الإسلامی، رقمی الناشر: مرکز القائمیّة باصفهان للتّحرّیات الکمبیوتریة. 35. الواحدی النّیسابوری، علی بن أحمد (1968)؛ أسباب النّزول، القاهرة: مؤسّسة الحلبی وشرکاه للنّشر والتّوزیع. 36. همایی، جلالالدّین (1389)؛ فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ اوّل، تهران: اهورا. ب: مجلاّت 37. انصاری، نرگس (1392)؛ «شعر شیعی فارسی و عربی در گذر تاریخ»، فصلنامة ادبیّات دینی، شمارة چهارم، صص 167-194. 38. باقر، علیرضا (1392)؛ «حیص بیص»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد بیست و یکم، صص 555-558. 39. بیرانوند، نسرین؛ ناصر کاظم خانلو و پیمان معمارزاده (۱۳۹۴)؛ «ستایش حضرت علی در اشعار ناصرخسرو و سنایی»، کنفرانس ملّی هزارة سوّم و علوم انسانی، شیراز، مرکز توسعة آموزشهای نوین ایران (متانا). 40. محدثی، جواد (1377)؛ «شاعر ولایت و حریت؛ عبدی کوفی»، مجلّة فرهنگ کوثر، شمارة 24، صص 44-47. 41. مرادی، ایوب و سارا چالاک (1389)؛ «سیمای امام علی (ع) در شعر سنایی»، مجلّة نامة پارسی، شمارة 53، صص 5-37. 42. هادی، روحالله (1388)؛ «سیمای امام رضا (ع) در شعر پارسی از سنایی تا جامی»، بهار ادب، سال 2، شمارة 2، صص 155-170. ج: منابع مجازی http://www.civilica.com/Paper-NCTMH01-NCTMH01_267.html
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,844 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 811 |