تعداد نشریات | 23 |
تعداد شمارهها | 368 |
تعداد مقالات | 2,890 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,566,195 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,856 |
چندمعنایی پسوند «- انه» فارسی: رویکرد ساختواژۀ ساختی | ||
مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران | ||
مقاله 2، دوره 6، شماره 22، مهر 1397، صفحه 21-39 اصل مقاله (1.31 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
پارسا بامشادی* 1؛ شادی انصاریان1؛ نگار داوری اردکانی2 | ||
1دانشجوی دکتری زبانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی | ||
2دانشیار زبانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی | ||
چکیده | ||
پژوهش پیش رو، پسوند اشتقاقی «- انه» در زبان فارسی را مورد واکاوی قرار میدهد و سویههای گوناگون ساختاری و معنایی/ کارکردی آن را بررسی میکند. این پژوهش، با رویکردی ساختبنیاد و در چارچوب نظریۀ ساختواژۀ ساختی انجام گرفته که میکوشد الگوهای واژهسازی را بر پایۀ مفهوم «ساخت» و «طرحوارههای ساختی» تبیین نماید و روابط پایگانی میان طرحوارهها و زیرطرحوارهها را بهگونهای سامانمند نشان دهد. دادههای پژوهش برگرفته از پیکرۀ ساختواژی خود نگارندگان (با بیش از 10000 واژۀ مشتق و مرکّب فارسی)، فرهنگ فارسی زانسو (کشانی، 1372) و واژههای مستخرج از فرهنگ پسوند در زبان فارسی (رواقی، 1388) است که 944 واژۀ مشتق ساختهشده با پسوند «- انه» را دربر میگیرد. یافتههای پژوهش نشانگر آن است که «- انه»، پسوندی چندمعنا و دارای تنوّع معنایی چشمگیری است که میتواند در 12 زیرطرحوارۀ ساختی نمایان شده و واژههایی از مقولۀ اسم، صفت یا قید بسازد. این چندمعنایی، نه در سطح واژههای عینی، بلکه در سطح طرحوارههای ساختی انتزاعی قابل تبیین است و از این رو، آن را چندمعنایی ساختی مینامند. | ||
کلیدواژهها | ||
پسوند «- انه»؛ وندافزایی؛ صرف ساختی؛ چندمعنایی ساختی؛ رویکرد ساختبنیاد | ||
مراجع | ||
بامشادی، پارسا و شادی انصاریان (1394). تبیین ساختارهای ناپایگانی زبان فارسی در چهارچوب نظریۀ ساختواژۀ ساختمحور. در: مجموعه مقالات سومین کنفرانس بینالمللی پژوهشهای کاربردی در مطالعات زبان، (صص 1-12)، تهران: دانشگاه تهران (انتشار بهصورت لوح فشرده). ----------------------- (1395). رویکرد ساختبنیاد به صرف و کاربرد آن در آموزش واژههای مشتق و مرکب فارسی برای فارسیآموزان. در: مهینناز میردهقان، مجموعه مقالات نخستین همایش واکاوی منابع آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان، جلد دوّم، (صص 999-1020)، تهران: خاموش. ----------- و فریبا قطره (1396). چندمعنایی پسوند «- ی» فارسی: کندوکاوی در چارچوب ساختواژۀ ساختی. جستارهای زبانی، 8 (7)، 265-289. بهشتی، علاءالدین (1355). ساختمان واژه زبان فارسی امروز. تهران: چاپخانۀ پیروز. رفیعی، عادل (1391). صرف ساختمحور: شواهدی از فرایندهای واژهسازی در زبان فارسی. در: محمد دبیرمقدم، مجموعهمقالات هشتمین همایش زبانشناسی ایران، (صص 327-336)، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی. ---------- و سارا ترابی (1393). وراثت و انگیختگی رابطۀ صورت و معنی در واژگان: نمونههایی از واژهسازی زبان فارسی. علم زبان، 2 (3)، 49-64. رواقی، علی (1388). فرهنگ پسوند در زبان فارسی (بررسی دوازده پسوند). تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. سامعی، حسین و ملیحه تفسیری (1393). الگوهای ساخت واژه در زبان فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. صادقی، علیاشرف (1372). شیوهها و امکانات واژهسازی در زبان فارسی معاصر (11). نشر دانش، (77)، 321-325. صمصامی، محمد (1346). پیشوندها و پسوندهای زبان فارسی. اصفهان: نشر مشعل. عظیمدخت، ذلیخا و عادل رفیعی (1395). واژههای مرکب مختوم به ستاک حال از منظر صرف ساختی: مورد [x - یاب]. در: شهرام مدرس خیابانی و فریبا قطره، مجموعه مقالات چهارمین همایش ملی صرف (صص 170-143). تهران: نشر نویسۀ پارسی. فرشیدورد، خسرو (1386). فرهنگ پیشوندها و پسوندهای زبان فارسی. چاپ دوم. تهران: زوار. کشانی، خسرو (1371). اشتقاق پسوندی در زبان فارسی امروز. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. ---------- (1372). فرهنگ فارسی زانسو. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. کلباسی، ایران (1391). ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز. چاپ پنجم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. Booij, G. (2007). Construction Morphology and the Lexicon. In: F. Montermini, G. Boye & N. R. Hathout (Eds.), Selected Proceedings of the 5th Decembrettes: Morphology in Tolouse (pp. 33-44). Somerville: Cascadilla Proceedings Project. ----------- (2010). Construction morphology. Oxford: Oxford University Press. ------------ (2013). Morphology in Construction Grammar. In: T. Hoffmann & G. Trousdale (Eds.), The Oxford Handbook of Construction Grammar (pp. 255-274). Oxford: Oxford University Press. ------------- (2015). Word-Formation in Construction Grammar. In: P.O. Müller, I. Ohnheiser, S. Olsen & F. Rainer (Eds.), Word-Formation: An International Handbook of the Languages of Europe, Vol. 1 (pp. 188-202). Berlin/Boston: De Gruyter Mouton. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 9,520 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 964 |