آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 408 |
| تعداد مقالات | 3,249 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,065,174 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,126,291 |
تحلیل روابط بینامتنی در نمایشنامۀ «بازی آخر» خداداد رضایی | ||
| پژوهش نامه ادبیات داستانی | ||
| مقاله 52، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 52، تیر 1404، صفحه 275-295 اصل مقاله (483.19 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/rp.2023.8857.1739 | ||
| نویسندگان | ||
| علی یاراحمدی1؛ زهرا سید یزدی* 2؛ حمید جعفری2 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی‌ارشد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، رفسنجان، ایران. | ||
| 2دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، رفسنجان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| بینامتنیت از اصطلاحات مهم نقد ادبی محسوب می‌‌شود که به بررسی رابطۀ متون ادبی در دامنۀ سبک‌‌ها و مکتب‌‌های مشترک و گاه متفاوت می‌‌پردازد. براساس نظریه بینامتنیت، اثر هنری به صورتی آشکار از هنرها یا آثار هنری دیگر بهره می‌‌گیرد و چون سخن از متن ادبی مطرح باشد، بر اساس این نظریه معنای خود را از رابطه‌‌اش با متن‌‌های دیگر به دست می‌‌آورد. مطالعات بینامتنی که از رویکردهای جدید در عرصه نقد ادبی است، چگونگی و چرایی تأثیرپذیری متون از یکدیگر را بررسی میکند. نتایج حاصل از مطالعات بینامتنی در شناسایی آبشخورهای فکری، فرهنگی و ادبی متون نقشی کلیدی دارد و پیشینۀ آثار امروزی را مشخّص میکند. یکی از نویسندگان برجستۀ این حوزه، ژرار ژنت است که با تعمق در آراء نظریه‌‌پردازان پیش از خود به تولید نظریۀ ترامتنیت موفق گردید. خداداد رضایی، نمایشنامه‌‌نویس و کارگردان ایرانی، در نمایشنامۀ بازی آخر ارجاع‌‌های چندگانه‌‌ای به متون کلاسیک و معاصر دارد که خوانش بینامتنی را برای منتقد متنش ساده میکند. در پژوهش حاضر به روش توصیفی‌‌ـ‌‌تحلیلی و با تکیه بر داده‌‌های کتابخانه‌‌ای، این نمایشنامه را از رهیافت مهم بینامتنیت (نظرگاه ژرار ژنت) بررسی و خواننده را با دیدگاه‌‌های مختلف مطرح شده در نظریۀ بینامتنیت بیشتر آشنا می‌‌کنیم. سؤال اصلی مطرح شده در این مقاله آن است که فهم تأثیرپذیری نمایشنامۀ بازی آخر از متن‌‌های پیش از خود، چه کمکی به فهم معنای این اثر خواهد کرد؟ بر اساس نتایج این پژوهش، متن مورد مطالعه با چهار متن دیگر؛ یعنی «مکبث» از ویلیام شکسپیر، «داستان حضرت ایوب(ع)»، «بار دیگر شهری که دوست می‌‌داشتم» اثر نادر ابراهیمی و افسانه «هزار و یک شب»، پیوندی نزدیک دارد. این امر از رهیافت حوزه بینامتنیت که پساساختارگرایانه به شمار می‌‌‌آید، محقق می‌‌شود. یکی دیگر از نتایج مورد توجه تحقیق، این است که رضایی، نویسنده «بازی آخر» با نقل‌قول از متون متقدم و ارجاع و تلمیح به این متون، از ظرفیت‌‌های عمیق معنایی آن‌‌ها بهره جسته و با این تکنیک، ایجاز را در نگارش متن خود رعایت کرده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بینامتنیت؛ ژرار ژنت؛ خداداد رضایی؛ نمایشنامه بازی آخر | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیمی، نادر. (۱۳۴۵) بار دیگر شهری که دوست می‌‌داشتم، تهران: چاپخانۀ مصور.
ارزنده‌‌نیا، محمد. (۱۳۸۶) راز زندگی در ادبیات جهان، جلد3، تهران: اطلاعات.
اسلین، مارتین. (1388) تئاتر ابسورد، ترجمۀ مهتاب کلانتری . منصوره وفایی، تهران: کتاب آمه.
آلن، گراهام. (۱۳۹۲) بینامتنیت، ترجمه: پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
تودوروف، تزوتان. (۱۳۷۷) منطق گفتگویی میخائیل باختین، ترجمه: داریوش کریمی، تهران: مرکز.
حسن‌‌زاده میرعلی، عبدالله؛ اکبری بیرق، حسن؛ ُزمانی، فاطمه. (۱۳۹۵) روابط بینامتنی «فریدون سه پسر داشت» با داستان «فریدون» در شاهنامه. دوفصل‌‌نامه علوم ادبی، 6 (8)، 10.22091/JLS.2017.531.1003
دارابی، بینا؛ حیدری، فاطمه؛ امانی، بهناز. (۱۳۹۲) خوانش بینامتنی پیکر فرهاد و بوف کور. فصل‌‌نامۀ علمی‌‌ـ‌‌پژوهشی نقد ادبی، 6 (22)، 67ـ88.
رضایی، خداداد. (بی‌‌تا) بازی آخر، بوشهر: دانشگاه خلیج‌فارس. (منبع فایل نمایشنامه وب‌سایت کتابناک به آدرس: www.Ketabnak.com
روضاتیان، سیده مریم؛ میرباقری فرد، سید علی‌‌اصغر. (1390) خوانش بینامتنی دریافت بهتر از متون عرفانی. کاوشنامۀ زبان و ادبیات فارسی. 12 (23)، 89-112.
زمانی،فاطمه؛صاحبی، سیدمحمد. (1399) نشانه‌شناسی بیتامتنی رمان به هادس خوش آمدید. پژوهشنامه ادبیات داستانی، دوره نهم. پاییز. 37-54.
سخنور، جلال؛ سبزیان مرادآبادی، سعید. (۱۳۸۷) بینامتنیت در رمان‌‌های پیتر آکروید. پژوهشنامه علوم انسانی. (58)، 65ـ78.
شکسپیر، ویلیام. (۱۳۹۳) مجموعه آثار نمایشی، ترجمه: علاءالدین پازارگادی، تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما).
شهباز، حسن. (۱۳۸۸) سیری در بزرگ‌‌ترین کتاب‌‌های جهان. جلد 2، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
عاملی، حمید. (ویرایش) (۱۳۸۴) هزار و یک شب، جلد1، تهران: طرح آینده.
فتوحی، محمود. (۱۳۹۰) سبک‌‌شناسی؛ نظریه‌‌ها، رویکردها و روش‌‌ها، تهران: سخن.
قاسمی، علیرضا؛ رضی، احمد. (۱۳۹۵) پیوندهای بینامتنی منظومۀ «آرش کمان‌‌گیر» کسرایی و «خوان هشتم» اخوان ثالث. شعرپژوهی. 8 (1)، 10.22099/JBA.2016.3277
قرآن کریم. (۱۳۷۵) ترجمۀ مهدی الهی قمشه‌‌ای، تهران: دماوند.
محبی، پرستو؛ یوسفیان کناری. (1390) تأثیر متقابل ادبیات داستانی مدرن و تئاتر ابزورد. مطالعات تطبیقی هنر. 1 (2)، 73-86.
مکاریک، ایرنا ریما. (۱۳۸۳) دانش‌‌نامۀ نظریه‌‌های ادبی معاصر، ترجمه: مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
مهدوی، یحیی. (1365) قصص قران مجید؛ برگرفته از تفسیر ابوبکر عتیق نیشابوری مشهور به سورآبادی، تهران: خوارزمی
نامور مطلق، بهمن. (۱۳۸۶) ترامتنیت مطالعۀ روابط یک متن با دیگر متن‌‌ها. پژوهشنامه علوم انسانی، (56)، 83-98.
نامور مطلق، بهمن. (۱۳۹۵) بینامتنیت: از ساختارگرایی تا پسامدرنیسم، تهران: سخن.
یورگنسن، ماریان؛ فیلیپس، لوییز. (1393) نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمۀ هادی جلیلی، چاپ چهارم، تهران: نی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 91 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 23 |
||