تعداد نشریات | 23 |
تعداد شمارهها | 368 |
تعداد مقالات | 2,890 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,566,161 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,825 |
بررسی کارکرد هجو در شعر حطیئه و انوری | ||
کاوش نامه ادبیات تطبیقی | ||
مقاله 7، دوره 2، شماره 8، بهمن 1391، صفحه 139-154 اصل مقاله (706.59 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
چکیده | ||
چکیده یکی از انواع سنّتی رایج در ادبیّات منظوم غنایی، هجویهسرایی است. این گونة ادبی، بخش قابل توجّهی از آثار شاعران پارسی و عرب را به خود اختصاص داده است و سهم مهمّی در ورود به دنیای ذهنی شعرا و شناختن اندیشهها، عواطف و رویکردهای آنها دارد؛ ضمن اینکه میتواند مخاطب را با شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دوران شاعر نیز آشنا کند. بر این اساس و با توجّه به همین اهمّیّت، پژوهش حاضر بر آن است با استفاده از شیوة توصیفی- تحلیلی، بارزترین کارکردهای هجو و زمینههای آن را در اشعار دو شاعر مهمّ هجویهسرا بررسی کند و به پرنمودترین شباهتهای موضوعی شعر آنها از این منظر بپردازد. یکی از این دو شاعر، حطیئه شاعر پرآوازة عرب در عصر جاهلی است و دیگری انوری ابیوردی، شاعر بزرگ قرن ششم در ایران. بارزترین انگیزههای هجویهسرایی نزد این دو شاعر را، باید در زمینهها و عواطف شخصی جست و جو کرد؛ امّا دلایل انوری گاه اجتماعیتر میشوند. نقش نیازهای مادّی در هجوسرایی هر دو شاعر تعیینکننده است؛ امّا نداشتن اعتماد به نفس و احساس انزجار نسبت به دیگران، برای حطیئه اساسیتر است. حطیئه اغلب صریحتر، مفصّلتر و بیپرواتر هجو میکند. هر دو شاعر از صور خیال مدد میگیرند؛ امّا شعر انوری معمولاً تصویریتر و به خصوص نمادینتر است. انوری از عناصر طنزآفرین نیز بیشتر استفاده میکند. | ||
کلیدواژهها | ||
واژگان کلیدی: نقد تطبیقی؛ هجویهسرایی؛ حطیئه؛ انوری | ||
مراجع | ||
کتابنامه الف: کتابها 1. ابن منظور (1999)؛ لسان العرب، الطّبعة الأولی، بیروت: دار إحیاء التّراث العربی. 2. الاصفهانی، أبوالفرج (1383/1963)؛ الأغانی، بقلم السّید محمّد عبدالقادر حاتم، بیروت: داراحیاء التّراث العربی. 3. انوری (1364)؛ دیوان اشعار، تصحیح: محمّد تقی مدرّس رضوی، 2 ج، چاپ دوّم، تهران: علمی و فرهنگی. 4. ---- (1337)؛ دیوان اشعار، به کوشش سعید نفیسی، تهران: مؤسّسة مطبوعاتی پیروز. 5. انوری، حسن (1387)؛ فرهنگ اعلام سخن، 3 ج، تهران: سخن. 6. حسین، طه (1981)؛ تاریخالأدبالعربی، العصر الجاهلیوالإسلامی، الطّبعة الرابعة، بیروت: دار العلم للملایین. 7. ------ (1974)؛ حدیث الأربعاء، الطبعة حادی عشر، القاهرة: دارالمعارف. 8. الحطیئه (1413/1993)؛ دیوان، شرح بروایة ابن السّکّیت: مفید محمّد قمیحة، بیروت: دارالکتب العلمیة. 9. ---- (1416/1996)؛ دیوان، شرح: عمر فاروق الطّباع، بیروت: شرکة دارالأرقم. 10. --- (1423/2003)؛ دیوان، شرح: حمدو طماس، الطّبعة الأولی، بیروت: دار المعرفة. 11. حلبی، علی اصغر (1364)؛ مقدّمهای بر طنز و شوخطبعی در ایران، تهران: پیک. 12. دهخدا، علیاکبر (بیتا)؛ لغتنامة دهخدا، زیر نظر دکتر محمّد معین، مؤسّسة لغتنامه و دانشگاه تهران. 13. الرّافعی، مصطفیصادق (1421/2000)؛ تاریخآداب العرب، 3 ج، الطّبعة الأولی، بیروت. 14. شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1372)؛مفلس کیمیا فروش، تهران: سخن. 15. شمیسا، سیروس (1373)؛ انواع ادبی، چاپ دوّم، تهران: فردوس. 16. ---------- (1375)؛ سبک شناسی شعر، چاپ دوّم، تهران: فردوس. 17. ---------- (1376)، سیر غزل در شعر فارسی، چاپ پنجم، تهران: فردوس. 18. صفا، ذبیح ا... (1363)؛تاریخ ادبیّات ایران، چاپ ششم، تهران: فردوسی. 19. ضیف، شوقی (1119)؛ تاریخالأدبالعربی، العصرالإسلامی، الطّبعة السّابعة، القاهرة: دارالمعارف. 20. عزمی، سکّر (1419/1999)؛ معجمالشّعراء فیتاریخ الطّبری، الطّبعة الأولی، بیروت: المکتبة العصریّة. 21. عطوان، حسن (1997)؛ الشّعراء منمخضرمی الدولتین، الأمویّة والعباسیّة، الطّبعة الثّالثة، بیروت: دار الجیل. 22. الفاخوری، تمیم محمود و مریم شبلی (1423/2003)؛ أعلامالشّعر العربی، الطّبعة الأولی، بیروت: دارالمعرفة. 23. الفاخوری، حنا(1411/1991)؛ الموجز فی الأدب العربی وتاریخه، الأدب القدیم، الطّبعة الثّانیة، بیروت: دار الجیل. 24. فرشیدورد، خسرو (1373)؛ دربارة ادبیّات و نقد ادبی،2 جلد، چاپ دوّم، تهران: امیرکبیر. 25. فروخ، عمر (1984)؛ تاریخ الأدبالعربی، الطّبعة الخامسة، ج 1، دار العلم. 26. فروزانفر، بدیعالزّمان (1358)؛ سخن و سخنوران، چاپ سوّم، تهران: خوارزمی. 27. ناصیف، أمیل (1413/1992)؛ أروع ما قیل فی الهجاء. الطّبعة الأولی، بیروت: دارالجیل. 28. نیکوبخت، ناصر (1380)؛ هجو در شعر فارسی (نقد و بررسی شعر هجوی از آغاز تا عصر عبید)،چاپ اوّل، تهران: دانشگاه تهران و دانشگاه کاشان. 29. هدارة، محمّد مصطفی (1995)؛ الشّعر فی صدر الإسلاموالعصر الأموی، بیروت: دارالنّهضة. ب: مجلّهها 30. پارسا، سیّد احمد و فرشاد مرادی (1387)؛ «مقایسة سبکی هجویات در دو دیوان خاقانی و متنبّی»، پژوهشنامة علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، شمارة 58، صص 1-22. 31. صرفی، محمّد رضا (1388)؛ «ابن رومی و انوری در عرصة هجویهسرایی»،نشریة ادبیّات تطبیقی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال 1، شمارة 1، صص 63-85. 32. موسوی گرمارودی، سیّد علی (1385)؛ «طنز در قطعات انوری» نشریة ادبیّات و زبانها، نامة انجمن، شمارة 23، صص 23-30.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,661 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,680 |